Hoʻolei ʻia ʻo Die
ʻO ka huaʻōlelo poʻo inoa kekahi o nā mea kaulana loa i waena o nā mea i pili iā Julius Caesar (ʻoiai inā i kani mua ʻia ma ka ʻōlelo Helene - Ἀνερίφθω κύβος, ʻaʻole ma ka Latin, no ka mea, ʻo ka ʻōlelo Helene i kēlā manawa ka ʻōlelo a ka poʻe elite Roma). Haʻi ʻia ʻo Ianuali 10, 49 B.C. i ka wā e hele ai i ka Rubicon (ka muliwai palena ma waena o Italia a me Cis-Alpine Gaul), ua hōʻailona ia i ka hoʻomaka hope o ke kaua kīwila me Pompey. ʻO kēia huaʻōlelo, i unuhi maoli ʻia ʻo "Ua hoʻolei ʻia ka dice", ua hōʻike ʻia i kahi kūlana ʻaʻohe ala e puka ai, e like me ke ʻano o ka pāʻani dice ma hope o ka ʻōwili. Eia naʻe, i kēia manawa e hoʻāʻo mākou e kūʻē i ke "kaua kīwila" i "e mau nei no nā kenekulia he nui." E lawe kākou i kekahi mea hoihoi (hoʻohana pū ʻia e ka poʻe kahiko!) i mea e hoʻemi iki ai nā pāʻani papa e hoʻohana ana i nā dice mai kēia manawa aku.
ʻAʻole i hoʻonui ʻia ka ʻōlelo ʻana ʻo nā iwi ma ke ʻano o ka ʻanāʻanā/kahakiʻi ʻana, ua like ia me ka moʻomeheu kanaka. Wahi a ka poʻe akamai i ke kumuhana, ʻo ka hōʻike mua loa no ka hoʻohana ʻana i nā iwi (iwi holoholona - no laila ko lākou inoa Polani) mai c. makahiki a mai Mesopotamia kahiko mai. ʻOiaʻiʻo, ʻaʻole i lawe koke nā iwi i kekahi ʻano. Inā ʻaʻole lākou i hoʻomaʻemaʻe wale ʻia a hoʻopaʻa ʻia me nā hōʻailona kilokilo, a laila ua kokoke loa lākou i nā pahu ʻāpana ʻehā ma mua o nā cubes, kahi e hiki ai i kekahi ke hilinaʻi i ka projection ma kekahi o nā mea hiki ʻehā, ʻaʻole ma ka ʻeono. Ma waho aʻe o nā iwi oblong i hoʻonani maikaʻi ʻia, ua hoʻohana nā kāhuna a me nā mea kilokilo a puni ka honua i nā ʻāpana like ʻole o nā iwi kuamoʻo, nā pōhaku pālahalaha, nā ʻanoʻano, nā pūpū, etc.
Ua hoʻohana hou ʻia nā dice mua no ka kilokilo a me ka kilokilo, akā mai nā ʻoki a me nā kaha kiʻi ma luna o lākou i loaʻa mai ai nā hōʻailona o kēia lā, ʻaʻole e haʻi i ka inoa Polani ponoʻī.
ʻO ka laina ma waena o ka wānana a me nā dice he mea maopopo loa - i kēia lā. He mea paʻakikī hoʻi e hoʻoholo i ka lā o kā lākou hoʻohana mua ʻana i ka pāʻani. ʻO nā hiʻohiʻona mua i loaʻa iā mākou no kēia kumu he mau cubes me nā helehelena triangular ʻehā (tetrahedra maʻamau) i ʻike ʻia i ka wā o ka ʻeli ʻana o ke kūlanakauhale ʻo Ur a ua kau ʻia ma mua o ka makahiki 5. I loko o nā hale kupapaʻu o nā aliʻi ʻAigupita a me Sumerian, ua loaʻa nā iwi ma kahi o hoʻokahi kaukani makahiki ʻōpio, ma ke ʻano cube kaulana loa a hiki i kēia lā.
I Roma kahiko, ua hana ʻia nā dice mai nā ʻano mea like ʻole, ua loaʻa iā lākou kahi hoʻonohonoho o nā maka pākahi i hoʻokumu ʻia a hoʻohana ʻia a hiki i kēia lā.
Hoʻoiho i kēia papahana hana e hoʻopau ai.
Loaʻa ka hoʻomau o ka ʻatikala ma
